Abami b’u Rwanda n’Umurage wabo mu mibereho ya none
22 September, 2025

Abami b’u Rwanda n’Umurage wabo mu mibereho ya none

U Rwanda rufite amateka akomeye y’ubwami bwagiye buteza imbere igihugu, imico y’abaturage, uburezi, ubukungu n’imiyoborere. Abami bacu kuva kuri Gihanga Ngoma kugeza ku Kigeli V Ndahindurwa bakoze ibikorwa byubatse u Rwanda rw’iki gihe.

 

  1. Gihanga Ngomijana Minaganza (Gihanga I)
    Igihe yategetse: c. 1081–1114
    Umurage: Yashinzwe u Rwanda, ashyiraho imiyoborere, umuco, ubuhinzi, ubucuzi n’ububaji. Afatwa nk’ishingiro ry’umurage w’u Rwanda.
  2. Kanyarwanda I Gahima I
    Igihe yategetse: c. 1114–1147
    Umurage: Yashyizeho inzego z’ubuyobozi zisobanutse, ashyira imbere umuco w’ubwuzuzanye mu miryango.
  3. Yuhi I Musindi
    Igihe yategetse: c. 1147–1180
    Umurage: Yakomeje umurongo w’ubuyobozi wa se, arushaho gukomera ku mihango ya cyami.
  4. Ndahiro I Ruyange
    Igihe yategetse: c. 1180–1213
    Umurage: Yagaragaje ubutegetsi bwizewe bushingiye ku bwiru n’imigenzo ya Gihanga.
  5.  Ndahiro III Ndoba
    Igihe yategetse: c. 1213–1246
    Umurage: Azwiho gukomeza ubusugire bw’ingoma mu bihe by’ubwumvikane buke.
  6. Ndahiro Samembe
    Igihe yategetse: c. 1246–1279
    Umurage: Yashimangiye imibanire hagati y’ubuyobozi n’abaturage.
  7. Nsoro I Samukondo
    Igihe yategetse: c. 1279–1312
    Umurage: Yateje imbere imihango y’ubwiru n’umuco wo kwimika abami.
  8. Ruganzu I Bwimba
    Igihe yategetse: c. 1312–1345
    Umurage: Umwami w’intwari wagiye mu rugamba rutagatifu, azwiho ubutwari n’ubutabera.
  9. Cyilima I Rugwe
    Igihe yategetse: c. 1345–1378
    Umurage: Yakomeje ubuyobozi butekanye, yongera icyizere cy’abaturage ku buyobozi bwa cyami.
  10. Kigeli I Mukobanya
    Igihe yategetse: c. 1378–1418
    Umurage: Yagize uruhare mu kubaka ubushobozi bw’ingabo n’ubwirinzi bw’igihugu.
  11. Mibambwe I Sekarongoro I Mutabazi
    Igihe yategetse: c. 1418–1444
    Umurage: Yubatse ubufatanye n’inzego z’imiryango y’ubuhake.
  12. Yuhi II Gahima II
    Igihe yategetse: c. 1444–1477
    Umurage: Yakomeje imiyoborere n’imigenzo y’umuco gakondo.
  13. Ndahiro II Cyamatare
    Igihe yategetse: c. 1477–1510
    Umurage: Yishwe n’abanzi (Abasinga), ariko azwiho kuba intwari yakomeye ku gihugu.
  14. Ruganzu II Ndoli
    Igihe yategetse: c. 1510–1543
    Umurage: Yagaruye ubwami bwari bwaracitse; azwiho ubuhangange n’ubuhanga bwo kuyobora.
  15. Mutara I Nsoro II Semugeshi
    Igihe yategetse: c. 1543–1576
    Umurage: Yakomeje ububanyi n’amahanga, yongera ubumwe mu baturage.
  16. Kigeli II Nyamuheshera
    Igihe yategetse: c. 1576–1609
    Umurage: Umwami w’intambara, yatsinze ibihugu byinshi byegeranye, yongerera u Rwanda imbibi.
  17. Mibambwe II Sekarongoro II Gisanura
    Igihe yategetse: c. 1609–1642
    Umurage: Azwiho kurwanya akarengane, akimakaza ubutabera.
  18. Yuhi III Mazimpaka
    Igihe yategetse: c. 1642–1675
    Umurage: Yashishikarije amahoro n’iterambere ry’imibereho y’abaturage.
  19. Cyilima II Rujugira
    Igihe yategetse: c. 1675–1708
    Umurage: Yaranze intambara zikomeye, azwiho guhangana n’inkiko z’abaturanyi.
  20. Kigeli III Ndabarasa
    Igihe yategetse: c. 1708–1741
    Umurage: Yateje imbere ubuhinzi n’ubuhahirane hagati y’uturere.
  21. Mibambwe III Mutabazi II Sentabyo
    Igihe yategetse: c. 1741–1746
    Umurage: Yabaye umwami w’ingoma ngufi, yakomeje umurage w’ubusugire.
  22. Yuhi IV Gahindiro
    Igihe yategetse: c. 1746–1802
    Umurage: Umwami w’amahoro; azwiho kuyobora mu gihe cy’umutekano n’ubutabera.
  23. Mutara II Rwogera
    Igihe yategetse: 1802–1853
    Umurage: Yashimangiye igisirikare, akomeza kwagura u Rwanda.
  24. Kigeli IV Rwabugiri
    Igihe yategetse: 1853–1895
    Umurage: Umwami ukomeye mu mateka, yongereye u Rwanda imbibi, ayobora igihe cy’ubukoloni butangiye.
  25. Mibambwe IV Rutarindwa
    Igihe yategetse: 1895–1896
    Umurage: Yakuwe ku ngoma mu makimbirane y’ubwami (coup d’état), ntayoboye igihe kirekire.
  26. Yuhi V Musinga
    Igihe yategetse: 1896–1931
    Umurage: Yayoboye mu gihe cy’ubukoloni, yangaga gutizwa umurongo n’abakoloni, aza gukurwaho n’Ababiligi.
  27. Mutara III Rudahigwa
    Igihe yategetse: 1931–1959
    Umurage: Umwami wa mbere wabatijwe; yashyize imbere ukwemera, uburezi, n’uburenganzira bw’Abanyarwanda.
  28. Kigeli V Ndahindurwa
    Igihe yategetse: 1959–1961
    Umurage: Umwami wa nyuma w’u Rwanda; yajyanywe mu buhungiro nyuma yo gukuraho ubwami. Azwiho gukomeza guharanira ubwigenge n’ubusugire bw’u Rwanda.

 

Abami b’u Rwanda bakoze ibikorwa by’ingenzi mu gutegura umurage u Rwanda rukomeje kungukira mu mibereho ya none. Gihanga Ngoma yashinze ubwami, abami bo hagati bashimangiye imiyoborere, ubukungu n’umuco, naho Mutara III Rudahigwa na Kigeli V Ndahindurwa bagiye mu mateka y’igihe cya none, bakibutsa Abanyarwanda ko ubuyobozi bwiza n’umurage w’umuco ari ingenzi mu iterambere.

Abami b’u Rwanda batwigisha ko ubumwe, imiyoborere myiza n’ubushake bwo guhanga udushya ari byo bifasha igihugu gutera imbere.

Sangiza :

Ibitekerezo

Nta gitekerezo kiratangwa kuri iyi nyandiko. ba uwambere gutanga igitekerezo!

Tanga igitekerezo

Ibitekerezo birasuzumwa mbere yo kugaragara ku rubuga.