
U Rwanda rufite amateka akomeye y’ubwami bwagiye buteza imbere igihugu, imico y’abaturage, uburezi, ubukungu n’imiyoborere. Abami bacu kuva kuri Gihanga Ngoma kugeza ku Kigeli V Ndahindurwa bakoze ibikorwa byubatse u Rwanda rw’iki gihe.
- Gihanga Ngomijana Minaganza (Gihanga I)
Igihe yategetse: c. 1081–1114
Umurage: Yashinzwe u Rwanda, ashyiraho imiyoborere, umuco, ubuhinzi, ubucuzi n’ububaji. Afatwa nk’ishingiro ry’umurage w’u Rwanda. - Kanyarwanda I Gahima I
Igihe yategetse: c. 1114–1147
Umurage: Yashyizeho inzego z’ubuyobozi zisobanutse, ashyira imbere umuco w’ubwuzuzanye mu miryango. - Yuhi I Musindi
Igihe yategetse: c. 1147–1180
Umurage: Yakomeje umurongo w’ubuyobozi wa se, arushaho gukomera ku mihango ya cyami. - Ndahiro I Ruyange
Igihe yategetse: c. 1180–1213
Umurage: Yagaragaje ubutegetsi bwizewe bushingiye ku bwiru n’imigenzo ya Gihanga. - Ndahiro III Ndoba
Igihe yategetse: c. 1213–1246
Umurage: Azwiho gukomeza ubusugire bw’ingoma mu bihe by’ubwumvikane buke. - Ndahiro Samembe
Igihe yategetse: c. 1246–1279
Umurage: Yashimangiye imibanire hagati y’ubuyobozi n’abaturage. - Nsoro I Samukondo
Igihe yategetse: c. 1279–1312
Umurage: Yateje imbere imihango y’ubwiru n’umuco wo kwimika abami. - Ruganzu I Bwimba
Igihe yategetse: c. 1312–1345
Umurage: Umwami w’intwari wagiye mu rugamba rutagatifu, azwiho ubutwari n’ubutabera. - Cyilima I Rugwe
Igihe yategetse: c. 1345–1378
Umurage: Yakomeje ubuyobozi butekanye, yongera icyizere cy’abaturage ku buyobozi bwa cyami. - Kigeli I Mukobanya
Igihe yategetse: c. 1378–1418
Umurage: Yagize uruhare mu kubaka ubushobozi bw’ingabo n’ubwirinzi bw’igihugu. - Mibambwe I Sekarongoro I Mutabazi
Igihe yategetse: c. 1418–1444
Umurage: Yubatse ubufatanye n’inzego z’imiryango y’ubuhake. - Yuhi II Gahima II
Igihe yategetse: c. 1444–1477
Umurage: Yakomeje imiyoborere n’imigenzo y’umuco gakondo. - Ndahiro II Cyamatare
Igihe yategetse: c. 1477–1510
Umurage: Yishwe n’abanzi (Abasinga), ariko azwiho kuba intwari yakomeye ku gihugu. - Ruganzu II Ndoli
Igihe yategetse: c. 1510–1543
Umurage: Yagaruye ubwami bwari bwaracitse; azwiho ubuhangange n’ubuhanga bwo kuyobora. - Mutara I Nsoro II Semugeshi
Igihe yategetse: c. 1543–1576
Umurage: Yakomeje ububanyi n’amahanga, yongera ubumwe mu baturage. - Kigeli II Nyamuheshera
Igihe yategetse: c. 1576–1609
Umurage: Umwami w’intambara, yatsinze ibihugu byinshi byegeranye, yongerera u Rwanda imbibi. - Mibambwe II Sekarongoro II Gisanura
Igihe yategetse: c. 1609–1642
Umurage: Azwiho kurwanya akarengane, akimakaza ubutabera. - Yuhi III Mazimpaka
Igihe yategetse: c. 1642–1675
Umurage: Yashishikarije amahoro n’iterambere ry’imibereho y’abaturage. - Cyilima II Rujugira
Igihe yategetse: c. 1675–1708
Umurage: Yaranze intambara zikomeye, azwiho guhangana n’inkiko z’abaturanyi. - Kigeli III Ndabarasa
Igihe yategetse: c. 1708–1741
Umurage: Yateje imbere ubuhinzi n’ubuhahirane hagati y’uturere. - Mibambwe III Mutabazi II Sentabyo
Igihe yategetse: c. 1741–1746
Umurage: Yabaye umwami w’ingoma ngufi, yakomeje umurage w’ubusugire. - Yuhi IV Gahindiro
Igihe yategetse: c. 1746–1802
Umurage: Umwami w’amahoro; azwiho kuyobora mu gihe cy’umutekano n’ubutabera. - Mutara II Rwogera
Igihe yategetse: 1802–1853
Umurage: Yashimangiye igisirikare, akomeza kwagura u Rwanda. - Kigeli IV Rwabugiri
Igihe yategetse: 1853–1895
Umurage: Umwami ukomeye mu mateka, yongereye u Rwanda imbibi, ayobora igihe cy’ubukoloni butangiye. - Mibambwe IV Rutarindwa
Igihe yategetse: 1895–1896
Umurage: Yakuwe ku ngoma mu makimbirane y’ubwami (coup d’état), ntayoboye igihe kirekire. - Yuhi V Musinga
Igihe yategetse: 1896–1931
Umurage: Yayoboye mu gihe cy’ubukoloni, yangaga gutizwa umurongo n’abakoloni, aza gukurwaho n’Ababiligi. - Mutara III Rudahigwa
Igihe yategetse: 1931–1959
Umurage: Umwami wa mbere wabatijwe; yashyize imbere ukwemera, uburezi, n’uburenganzira bw’Abanyarwanda. - Kigeli V Ndahindurwa
Igihe yategetse: 1959–1961
Umurage: Umwami wa nyuma w’u Rwanda; yajyanywe mu buhungiro nyuma yo gukuraho ubwami. Azwiho gukomeza guharanira ubwigenge n’ubusugire bw’u Rwanda.
Abami b’u Rwanda bakoze ibikorwa by’ingenzi mu gutegura umurage u Rwanda rukomeje kungukira mu mibereho ya none. Gihanga Ngoma yashinze ubwami, abami bo hagati bashimangiye imiyoborere, ubukungu n’umuco, naho Mutara III Rudahigwa na Kigeli V Ndahindurwa bagiye mu mateka y’igihe cya none, bakibutsa Abanyarwanda ko ubuyobozi bwiza n’umurage w’umuco ari ingenzi mu iterambere.
Abami b’u Rwanda batwigisha ko ubumwe, imiyoborere myiza n’ubushake bwo guhanga udushya ari byo bifasha igihugu gutera imbere.
Ibitekerezo
Nta gitekerezo kiratangwa kuri iyi nyandiko. ba uwambere gutanga igitekerezo!
Tanga igitekerezo